Boekbespreking 'Aleksandra' geschreven door Lisa Weeda

Over de auteur
Lisa Weeda is geboren in Rotterdam op 25 januari 1989 en is een Nederlands schrijfster en literair programmamaker/scenarist.

Van haar derde tot haar zesde levensjaar woonde ze in Duitsland.  Haar vader is slavist en promoveerde daar aan de universiteit. Daarna zijn ze in Dordrecht gaan wonen. Lisa doorliep het Johan de Witte- gymnasium en studeerde Theater-, Film- en Televisiewetenschap aan de Universiteit in Utrecht. Weeda studeerde in 2015 in Arnhem af aan ArtEZ in Creative Writing. In 2016 verscheen haar chapbook De benen van Petrovski , een literaire weerslag van haar reis naar Oekraïne, het land waar haar grootmoeder vandaan komt en nog een groot deel van haar familie woont. Oekraïne staat vaak centraal in haar werk.

Ze werd uitgeroepen tot literair talent van het jaar 2022 in de Volkskrant.  Aleksandra is haar debuutroman. Het boek is genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2022, samen met vijf andere genomineerden staat het op de shortlist.

Over het boek

Lisa Weeda’s grootmoeder Aleksandra, geboren in 1924 in het Donetsbekken, werd op 18-jarige leeftijd door de nazi’s vanuit Oost-Oekraïne naar Duitsland gedeporteerd om te werken voor de Duitse oorlogsindustrie. Die deportatie is het centrale beginpunt van Weeda’s debuutroman Aleksandra, waarin ze haar familiegeschiedenis beschrijft. ‘Mijn oma leeft nog, ze is 97 jaar. In 2014 ben ik met het onderzoek voor dit boek begonnen en in 2018 heb ik haar deportatieroute achterstevoren nagereisd’, vertelt de 32-jarige Weeda. In 2014 brak op Aleksandra’s geboortegrond de huidige oorlog uit, waarbij twee ooms werden gedood. ‘Mijn familie leeft in een gebied waar al honderd jaar conflict is. Mijn manier om mee te vechten is dit boek te schrijven. Het is een monument voor mijn familie die zich door al die verschrikkelijke gebeurtenissen staande heeft gehouden, steeds maar een kant heeft moeten kiezen en soms ook tegenover elkaar is komen te staan.’

 ‘Hoe ouder ik word, hoe meer ik besef wat mijn grootmoeder heeft meegemaakt. Dat je op je 18de op een trein wordt gezet, zonder familie, en je lot moet aanvaarden. In Duitsland heeft ze een tijdelijk leven opgebouwd en daarna nog eens, toen ze verliefd werd op een Nederlander en besloot met hem mee te gaan. Toen ze bij haar eerste man wegging, was ze moederziel alleen met haar kinderen. Ze is sterk en zeurt nooit, ze is eerlijk, hard en liefdevol en ze kan nog steeds erg lachen.’ Weeda laat haar onderarm zien: ‘Kijk, hier heb ik haar naam laten tatoeëren.’

Bespreking
Dit keer waren we niet helemaal compleet. Sommigen vonden het boek lastig om te lezen en hebben het niet uitgelezen. Voor een enkeling voldeed het boek niet aan de verwachtingen.

Beoordelingen en meningen:
- Het duurde nogal voor ik er in zat en door had wie nu wie was en in welke tijd het vertelde zich afspeelde. Het is wel interessant om meer te weten te komen over de gebruiken etc. Ook een mooie schrijfstijl en beeldend taalgebruik. En toch kreeg ik het boek niet uitgelezen.
- Ik vond het moeilijk om te lezen, gebruik van veel namen. Voor mij was het niet altijd duidelijk over wie het nu weer ging. Verder vind ik het thema in deze tijd erg lastig. Dat komt ook door hoe Nederland/Europa omgaat met Oekraïnse vluchtelingen en andere oorlogsvluchtelingen laat stikken. Daar heb ik last van.
- 8 Prachtig boek over een aangrijpende, afschuwelijke familiegeschiedenis. Gelukkig verwerkt Lisa magische fantasieën in haar verhaal (de herten, de doek bijvoorbeeld). Dat maakte dat ik door kon blijven lezen.
- 8 Intrigerend boek. In het begin heel verwarrend, Wie in welke tijd?, maar nieuwsgierigheid naar het land en het gebied won het ruimschoots. Daarnaast ook een schokkend verhaal wat volkeren is overkomen en nog. Het zet tot denken aan.
- 5 Helaas vond ik het zeer moeizaam om dit boek te lezen. Fictie en realiteit liepen door elkaar heen, erg verwarrend daardoor. Een verschrikkelijke geschiedenis is het, maar voor mij ontoegankelijk geschreven.
- 8 Bij het lezen van dit boek heb ik een beetje inzicht gekregen over de tragedie van het Oekraïnse volk. Wat een verdriet!
- 8 Ik vind het een boeiend boek, maar soms ook lastig te lezen door de vele familieleden en de wisseling in tijden. Door het boek ben ik documentaires gaan kijken over de geschiedenis van Oekraïne. Ik begrijp nu beter de kracht van het Oekraïnse volk in de tegenstand die ze blijven bieden tegen de Russische aanval. Het volk heeft geleden onder de verschillende bezetters, is onmenselijk behandeld, maar blijft als één volk toch overeind in hun strijd om eindelijk vrij te kunnen zijn. Vrijheid is niet vanzelfsprekend.