Boekbespreking 'De kleindochter'van Bernhard Schlink

Boekbespreking ‘De kleindochter’ geschreven door Bernhard Schlink

Over de auteur
Bernhard Schlink  geboren in Großdornberg bij Bielefeld, 6juli 1944, is een Duits schrijver en jurist.

Schlink groeide op in Heidelberg en studeerde daar rechten. In 1975 promoveerde hij. Vervolgens was hij verbonden aan diverse universiteiten. Van 1992 tot aan zijn emeritaat in 2009 was hij hoogleraar in de Staats en rechtsfilosofie aan de Humboldt-Universiteit in Berlijn

Schlinks carrière als schrijver begon met een reeks detectiveromans met als hoofdpersoon Selb, een naam die afgeleid is van het Duitse woord voor "zelf". In 1995 publiceerde hij Der Vorleser (De voorlezer), dat handelt over een tienerjongen die een relatie heeft met een oudere vrouw die plotseling verdwijnt, maar die hij weer ontmoet als hij tijdens zijn rechtenstudie een zaak over oorlogsmisdaden bijwoont. Het boek (en de film) werd een bestseller en al snel in tientallen talen vertaald. Het kreeg diverse literaire prijzen, ook in het buitenland. In 2008 werd het boek verfilmd als The reader. De film werd genomineerd voor een Oscar en won onder andere de Golden Globe.

Na de millenniumwisseling publiceerde Schlink onder andere de romans 'De Thuiskomst' en 'Het eerste weekend', de verhalenbundels 'De Liefdesval' en 'Zomerleugens', de detective 'De oude Zonden' en (samen met Geert Corstens) het essay Objectieve wetgeving en subjectieve rechters. Thema’s als schuld, vergeving, recht en rechtvaardigheid nemen in zijn werk een belangrijke plaats in, vaak gerelateerd aan zijn juridische achtergrond en het Duitser zijn na de Tweede Wereldoorlog. In 2018 verscheen de roman Olga, waarin hij de titelfiguur volgt door de Duitse twintigste eeuw. In Die Enkelin (2021) (vertaald als De Kleindochter) beschrijft hij de zoektocht van een man naar zijn stiefdochter.

Over het boek
De timing had nauwelijks beter gekund. Terwijl de Duitse justitie massaal invallen doet bij aanhangers van extreemrechtse bewegingen, biedt het lezen van ‘De kleindochter’ achtergrondinformatie die je hier goed bij kunt gebruiken. Maar niet alleen dat, het boek zet ook aan tot nadenken over westerse liberale dogma’s. Pas als alles bespreekbaar mag zijn, komen we verder, zou je de impliciete boodschap van deze roman kunnen noemen.

Centraal staat de zeventigjarige Kaspar, boekhandelaar in Berlijn. In de jaren zestig bezocht hij in het kader van zijn studie regelmatig het oostelijke deel van die stad, die toen al was opgesplitst in twee delen. Hij leert daar de activistische Birgit kennen. Ze willen met elkaar verder, maar hij wil in West-Berlijn blijven. Er zit niets anders op dan dat zij de vlucht neemt.

Birgit wordt niet gelukkig. Zij moest alles en iedereen achterlaten, inclusief haar pasgeboren dochter, verwekt tijdens een affaire met een getrouwde man. Dat laatste wist Kaspar niet. Hij krijgt er pas weet van als Birgit zichzelf heeft gedood en hij op de dagboeken van zijn vrouw stuit. Lezend in de dagboeken van zijn overleden vrouw ontdekt hij dat ze al die jaren iets voor hem verzweeg: bij de vlucht liet ze haar dochtertje Svenja achter, met wie ze nooit meer contact heeft opgenomen.

Kaspar besluit Svenja op te zoeken. Hun kennismaking in een kleine dorpsgemeenschap in Oost-Duitsland verloopt moeizaam, het verschil tussen de rechts-radicale familie van Svenja en de liberale Kaspar kan haast niet groter. Kaspar weet de ouders zover te krijgen dat Sigrun (zijn kleindochter) hem af en toe mag bezoeken, maar wel tegen een hoge prijs, letterlijk. Sigrun blijkt flink geïndoctrineerd en is net zo radicaal rechts als haar ouders. Kaspar wil haar op andere gedachten brengen. Dat lukt aanvankelijk niet, maar met behulp van literatuur en muziek laat hij zien dat er ook een wereld is buiten haar bubbel.

Schlink heeft een thema te pakken dat van deze tijd is. Leven in een bubbel, niet open staan voor de wereld daarbuiten. Hoe daarmee om te gaan als je zelf heel anders in het leven staat? Je kunt je ervan afkeren, je kunt ook kiezen voor de confrontatie. Kaspar kiest voor het laatste. Niet op een gewelddadige wijze, maar via overtuiging met kunst als middel.

Het is fascinerend om te volgen hoe de bejaarde Kaspar het langzaam maar zeker voor elkaar weet te krijgen dat Sigrun zich openstelt voor andere ideeën. Dat blijft niet zonder gevolgen. Haar vader gaat over de rooie en verbiedt verdere omgang, maar het zaadje is geplant. Het gevolg: Sigrun kiest een geheel eigen weg als zij eenmaal volwassen is.

Bespreking
Beoordelingen en meningen:
- 8 Boeiend en actueel. Spannend ook waar het naar toe gaat.  
- 8,5 Prachtig boek, intrigerend hoe Kasper een relatie probeert op te bouwen met zijn kleindochter via muziek en literatuur. Het fanatieke milieu waar het meisje in verkeerde. Daarin probeert hij haar inzicht te geven dat er ook andere werelden en denkbeelden zijn.
- 7,5 Mooi en boeiend verhaal dat gemakkelijk leest. Heel bijzonder hoe Kasper het contact opbouwt met zijn kleindochter en haar een andere wereld laat zien die ze gretig in zich opneemt ook al kan ze dat niet delen met haar ouders.  
- 7 en na de bespreking een 8 Prachtig spannend verhaal. Heel mooi thema. Stijl en taal vond ik iets minder mooi, waardoor het verhaal een beetje op afstand bleef.
- 8,5  Een boeiend verhaal dat zich afspeelt in het voormalige Oost- en West Duitsland. Een stiefopa die probeert om zijn kleindochter anders naar de wereld te laten kijken. Het verhaal heb ik in een keer uitgelezen.
- 7 Actueel thema. Problematiek komt duidelijk naar voren