Boekbespreking 'De schaduw van Vermeer' van Jeroen Windmeijer

Over de schrijver 

Jeroen Windmeijer heeft in Delft de middelbare school bezocht en is in Leiden afgestudeerd als cultureel antropoloog met als specialisatie Latijns-Amerika. Hij is in 2001 gepromoveerd op een onderzoek naar de Otavalos, een indiaanse bevolkingsgroep in Noord-Ecuador. Vervolgens werkte hij als reisleider in Venezuela, Mexico, Guatemala Belize en Egypte. Hij voltooide aan de universiteit van Leiden de lerarenopleiding Wereldgodsdiensten en was twaalf jaar leraar godsdienst op het Visser ’t Hooft Lyceum Leiden. 

Jeroen Windmeijer heeft zelfstandig of samen met een coauteur, meerdere boeken geschreven over geschiedkundige mysteriën (o.a. een trilogie zich afspelend in zijn woonplaats Leiden). Zijn werk wordt qua genre wel vergeleken met dat van Dan Brown van wie hij een groot fan is. Hij debuteerde vrij laat (op 45 jarige leeftijd) en heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een zeer succesvolle auteur. Zijn boeken verkopen zo goed (in binnen en buitenland) dat hij in 2019 zijn baan als docent heeft opgezegd om zich fulltime aan het schrijven te kunnen wijden.   

Kenmerkend voor zijn werkwijze is dat hij veel tijd aan research besteedt en goed beslagen ten ijs komt. Hij geeft in zijn boeken veel informatie en details wat maakt dat je als lezer je aandacht er goed bij moet houden. Zijn schrijfstijl wordt verder als vlot en toegankelijk omschreven. Opvallend is dat de verhaallijnen van de hoofdpersonages in korte, elkaar afwisselende hoofstukken worden beschreven. Dit houdt de vaart erin en geeft goed zicht op het verschil in perspectief.  Over de ‘kritiek dat zijn personages soms wat weinig uitgewerkte personages heeft hij in een interview aangegeven dat in zijn boeken en anders dan in een roman, de personages ondergeschikt zijn aan het verhaal. “Ík ben een onderwijzer in hart en nieten en wil de lezer niet alleen een spannend verhaal bieden maar ook dat ze er iets van opsteken. Dat kunnen dan feiten zijn maar ook een nieuwe visie op bijvoorbeeld het scheppingsverhaal”.  Verder hoeven de gebeurtenissen voor hem niet op waarheid te berusten; in zijn boeken laat hij zien dat zelfs bewijsbaar verzónnen verhalen toch een grote zeggingskracht kunnen hebben.  

Het boek heeft een uitgebreide Literatuurlijst en bevat een plattegrond van Delft met een link naar een wandelroute met uitleg. 

De schaduw van Vermeer van Jeroen Windmeijer (1969), is een thriller over misdaad en kunst, en het eerste deel van een trilogie gesitueerd in Delft, de geboorteplaats van de 16e -eeuwse kunstschilder Johannes Vermeer en de schrijver zelf. Het boek is uitgekomen in het Vermeer jaar (2023) en werd voorafgegaan door een novelle ‘De vervalste Vermeer.”  

Over het boek
Het boek begint met een proloog, waarin een tv-presentator een anonieme gast interviewt over kunstvervalsing. Overeengekomen wordt dat de grens tussen echt en namaak niet zo duidelijk blijkt. 

Vervolgens komen in het hoofdgedeelte de geschiedenis van meester-schilder Johannes Vermeer over wie weinig bekend was en de kunstschilder Han van Meegeren (1889-1947) aan bod. Van Meegeren   is vooral bekend als meestervervalser vanwege het kopiëren van meerdere schilderijen waaronder enkele werken van Vermeer. De schrijver doet dit aan de hand van de belevenissen van twee hoofdpersonages Fabio de Ligt geschiedenisdocent aan het afwisselende hoofdstukken in Delft en David van Meegeren, een rijke kunsthandelaar in Delft en familie van Han van Meegeren, Zij komen afwisselend in korte hoofdstukken aan het woord wat een goed beeld geeft van hun perspectief.  De schrijver duikt steeds verder in de geschiedenis van Vermeer en Van Meegeren en met als doel het mysterie rond Vermeer, die al eeuwenlang bekend staat als de sfinx van Delft, te ontrafelen.

Fabio is al geruime tijd bezig met zijn proefschrift over de Jezuïeten als hij een bezoek brengt aan een jezuïetenpater, oud docent van het afwisselende hoofdstukken.  Deze blijkt bezig met een onderzoek naar Jezuïeten en Johannes Vermeer en laat in het gesprek doorschemeren dat hij over Vermeer iets belangwekkends op het spoor is gekomen.  Voor hij dit nader kan toelichten krijgt hij een hartaanval met dodelijke afloop. Fabio neemt het (geheime) manuscript van de pater mee in de hoop daarin nog onbekende informatie over Vermeer te ontdekken wat hij kan gebruiken in zijn eigen proefschrift. Hij kan dan eindelijk promoveren en mogelijk zelfs beroemd worden, hetgeen zijn zelfbeeld ten goede zou komen.  Het blijkt echter niet de bedoeling dat hij het manuscript van de pater in handen heeft.  Hij wordt bedreigd en raakt zo ongewild betrokken bij iets wat te maken lijkt te hebben met de door de Jezuïetenpater gedane ontdekking over Vermeer.  Het lijkt niet de bedoeling dat Fabio kennisneemt van de inhoud van het manuscript en zo mogelijk een ander licht op het leven en/of werk van Vermeer kan laten schijnen. Vervolgens vindt er een reeks van mysterieuze inbraken plaats. Het gaat daarbij om schilderijen (waaronder die van Vermeer) maar ook om vervalsingen die plotseling uit musea verdwijnen, Iemand lijkt alles op alles te zetten om te voorkomen dat de waarheid over Vermeer en de verdwenen schilderijen aan het licht komt.

David is ten tijde van het bezoek van Fabio aan de Jezuïetenpater, incognito aanwezig bij de opening van een tentoonstelling in het Museum Valse Kunst met tekeningen, schilderijen en reproducties van de schilder en meestervervalser Han van Meegeren.  Hij blijkt zich in Delft bezig te houden met het (laten) kopiëren van bekende kunstwerken(vervalsing) en de verkoop hiervan met de bedoeling de naam Van Meegeren opnieuw op de kaart te zetten, de geschiedenis te herschrijven en zo zijn familie te rehabiliteren.   David heeft hier alles voor zo blijkt, ook als dit diefstal betekent.

Fabio en David kennen elkaar bij aanvang niet; hun pad kruist zich gaandeweg. 

Boekbespreking
5 – De teleurstelling dat het verhaal niet speelde in de tijd dat Vermeer leefde was groot. Het verhaal wordt niet boeiend verteld en het verveelde me heel snel.
6,5 – Leuk dat het in Delft zich afspeelt. Verder wat moeizaam, taai
6 – Leuk dat het boek in Delft speelt. Een informatief verhaal, met historiusche feiten. Spannend en zonder geweld.
7 – Een boek om voor je ontspanning te lezen. Leuk dat het zich vooral in Delft afspeelt. Herkenbare en minder herkenbare plekken. Bijvoorbeeld nooit geweten dat elke brug in Delft een naam heeft.
5 – Niet mijn genre. Vlotte schrijfstijl maar weinig diepgang in de personages. Het boeide mij niet. Veel details. Wat is het thema? Verwijzingen naar de bijbel die moeilijk te volgen waren (voor mij althans)
7 – Makkelijk te lezen thriller zonder geweld (vind ik wel fijn). We spanning. Allerlei historische feiten eb ficties die mooi en slim met elkaar verweven zijn. Tijdens het lezen leerde ik toch weer wat nieuwe dingen van Delft o.a. namen van bruggen.

Boekbespreking
5 – De teleurstelling dat het verhaal niet speelde in de tijd dat Vermeer leefde was groot. Het verhaal wordt niet boeiend verteld en het verveelde me heel snel.
6,5 – Leuk dat het in Delft zich afspeelt. Verder wat moeizaam, taai
6 – Leuk dat het boek in Delft speelt. Een informatief verhaal, met historische feiten. Spannend en zonder geweld.
7 – Een boek om voor je ontspanning te lezen. Leuk dat het zich vooral in Delft afspeelt. Herkenbare en minder herkenbare plekken. Bijvoorbeeld nooit geweten dat elke brug in Delft een naam heeft.
5 – Niet mijn genre. Vlotte schrijfstijl maar weinig diepgang in de personages. Het boeide mij niet. Veel details. Wat is het thema? Verwijzingen naar de bijbel die moeilijk te volgen waren (voor mij althans)
7 – Makkelijk te lezen thriller zonder geweld (vind ik wel fijn). Wel spanning. Allerlei historische feiten en ficties die mooi en slim met elkaar verweven zijn. Tijdens het lezen leerde ik toch weer wat nieuwe dingen van Delft o.a. namen van bruggen.