Boekbespreking 'Schemerleven' door Jaap Robben

ZWIJG ZWIJG ZWIJG!

Schemerleven van Jaap Robben – besproken op 14 november 2022

Jaap Robben (geboren in Oosterhout) wilde eigenlijk archeoloog worden, maar sloot eerst zijn studie in het vak Milieu-Maatschappijwetenschappen af. Daarna ging hij naar de Koningstheaterschool in  Den Bosch. Vervolgens is hij 2 jaar lang de stadsdichter geweest in Nijmagen.

Vanaf 2004 publiceert hij kinderboeken, schrijft hij teksten voor toneel en maakt hij theater. In 2014 verschijnt zijn debuutroman Birk. Het boek wordt positief ontvangen, In de recensies worden de sfeerbeschrijvingen (beklemmend, naargeestig) geroemd. Zijn volgende boek Zomervacht verschijnt in 2018. Ook dat wordt positief ontvangen. Zowel in Birk als in Zomervacht is de hoofdpersoon een jongen. Schermerleven is het eerste boek van Jaap Robben dat geschreven wordt vanuit het perspectief van een volwassene, de 81 jarige Elfriede.

In 2008, toen hij stadsdichter was in Nijmegen, werd hij gevraagd een gedicht te schrijven voor de onthulling van een monument voor de Vergeten Kinderen. Tot de jaren negentig mochten doodgeboren kinderen van de Rooms Katholieke Kerk niet in geweide grond begraven worden, omdat zij nog niet gedoopt waren en de erfzonde nog bij zich droegen. De kindjes werden langs de heg aan de rand van het kerkhof gelegd. Vaders brachten de kindjes meestal weg zonder dat de moeders hun kindje hadden gezien. Het monument was een eerherstel voor de kinderen en hun ouders. Bij de onthulling van het monument waren tot verbazing van Jaap Robben veel mensen aanwezig. De bijeenkomst heeft indruk op hem gemaakt. Jaren later gebruikte hij deze ervaring bij het schrijven van Schemerleven.

Schemerleven is een zorgvuldig gecomponeerd boek. In een interview vertelde Jaap Robben dat hij zeer geïnteresseerd is in hoe schokkende gebeurtenissen doorwerk in de ontwikkeling van personen in hun verdere leven zonder dat mensen zich daar van bewust zijn. Door in het boek afwisselend de 23 jarige en de 81 jarige Elfriede aan het woord te laten, kan hij dit thema uitwerken.  

Na het plotselinge overlijden van haar man, dringen herinneringen aan een vroegere liefde, een zwangerschap en een doodgeboren kindje zich aan Elfriede op. Het motje, de lidcactus, blote voetjes en een washandje op de ogen vormen in dit boek draden tussen het verleden en het heden van Elfriede.

Beoordelingen:

Het boek werd gewaardeerd met 4 x een 8 en 2 x een 7.

Indrukwekkend! De eenzaamheid en het zwijgen over haar geheim. De invloed van de katholieke kerk op mensen in nood. Een inkijkje daarin.

De macht van het katholicisme, Positie van de vrouw, onrecht/achtergestelde scheve man/vrouw verhouding, trauma, moederschap.

Goed geschreven boek over het zwijgen rondom het leven van een jonge vrouw die buitengewoon ingrijpende dingen meemaakt.

Prachtig thema, aangrijpend en ontroerend. Qua stijl vond ik het wisselend. Mooie (natuur)beschrijving en sfeertekeningen versus soms m.i. kale klungelige dialogen.’

Een ontroerend en pakkend boek/verhaal. De wijze waarop met ongewenste zwangerschappen in families en bij instanties wordt omgegaan. Zo indringend beschreven en wat deze handelwijze voor trauma’s veroorzaakt.

Aangrijpend boek, gelaagd verhaal. Het totale zwijgen over de stilgeborenen greep me aan. De invloed die zoiets heeft op je hele leven, je lijf en je relaties.